Таццяна Процька

Расстрэл за «падрыў дзяржаўнай прамысловасці»

Каб пашырыць магчымасці спецслужбаў паўплываць на развіццё эканомікі, іх дзейнасць атрымала юрыдычнае абгрунтаванне. 15 лістапада 1928 года ў Крымінальным Кодэксе БССР былі вызначаныя «контррэвалюцыйныя злачынствы ў галіне эканомікі».

«Мне сказалі, што будзе кроў, грамадзянская вайна»

Словы пра кроў і грамадзянскую вайну ўжо гучалі ў сучаснай Беларусі і, як ні дзіўна, былі звязаныя са спробай Лукашэнкі захаваць уладу. Было гэта падчас палітычнага крызісу 1996 года. Сёння ў нашай краіне зноў назіраецца маштабны палітычны крызіс.

Наступны крок улады — чыстка апарату кіравання

Злачынствы і катаванні, ужытыя да беларускіх грамадзян у жніўні, выклікалі ў грамадстве параўнанні са здзекамі 1937 года. Але не толькі катаваннямі падобна тое, што адбываецца сёння ў Беларусі, да перыяду Вялікага тэрору.

Следчы Быхоўскі: «Я біў і ўжываў розныя здзекі...»

Генетычная памяць. Чаму ідэя байкоту альбо няўдзелу ў выбарах не спрацуе?

Калі гаворка заходзіць пра выбары, найбольшая ўвага грамадства надаецца тым, хто будзе балатавацца на выбарныя пасады. Аналізуюцца шанцы кандыдатаў, іх палітычныя (і не толькі) погляды, матэрыяльнае становішча. Аднак па-за межамі грамадскай увагі часта застаюцца самі выбаршчыкі.

Уз'яднанне ці інкарпарацыя? Пакт Молатава — Рыбентропа: наступствы для Беларусі

Звычайна, калі гаворка заходзіць пра наступствы Пакта Молатава — Рыбентропа для Беларусі, у першую чаргу як вельмі станоўчая з’ява адзначаецца «ўз’яднанне Заходняй і Усходняй частак Беларусі». Але якім коштам гэта было зроблена, як правіла, не згадваецца. Колькі ж беларусам каштавала ўз’яднанне?

Змове дыктатараў — 80 гадоў: Пакт Молатава — Рыбентропа. Пачатак

У Маскве, у Доме Расійскага гістарычнага таварыства, 14 жніўня гэтага года быў прадстаўлены новы выпуск «Весніка Архіва прэзідэнта Расійскай Федэрацыі». Ён атрымаў назву «СССР — Германія: 1932–1941».

Нацыя і беларуская дзяржава

Беларусы: нацыя, ці як?

Развіццё сучаснай тэхнагеннай цывілізацыі, асабліва ў ХХІ стагоддзі, надало новага сэнсу існуючым у культуры чалавецтва паняццям. Але мысленне асобнага чалавека вельмі інертнае — яно моцна трымаецца за старое, у выніку чаго ўзнікаюць розныя, часам нават небяспечныя для развіцця самой цывілізацыі сітуацыі. У першую чаргу, гэта тычыцца паняццяў нацыі, народа, дзяржавы і іх узаемных дачыненняў.

Камунізм у сучаснай Беларусі: ці магчыма вылечыцца?

Камуністычныя ідэі існуюць толькі ў сістэме. Часам прыхільнікам камунізму падаецца, што можна рэалізаваць адны палажэнні, потым іншыя. У гісторыі СССР–БССР такія спробы рабіліся неаднойчы.

Камунізм у сучаснай Беларусі

У 1997 годзе ў Францыі выйшла аб’ёмная (780 старонак) «Чорная кніга камунізму». Злачынствы, тэрор, рэпрэсіі. У кнізе сцвярджаецца, што камунізм у свеце адзначыўся 95 мільёнамі ахвяр.

Другі крок беларускай дзяржаўнасці

Беларускае грамадства вясной гэтага года адсвяткавала важны юбілей — 100-годдзе абвяшчэння Беларускай Народнай Рэспублікі. Ва ўрачыстых прамовах справядліва вызначалася, што гэта быў першы трагічны крок у стварэнні сучаснай беларускай дзяржаўнасці.

Беларуская аўтакефалія: утварэнне і канец

Беларуская Праваслаўная Царква: перарваны шлях да аўтакефаліі

Ад амаль стогадовага перыяду бязвер’я і атэізму найбольш пацярпела нацыянальная свядомасць беларусаў. Адным з наступстваў яго стала стварэнне беларускай гісторыі, у якой рэлігійныя людзі наогул адсутнічаюць, быццам іх і не было. 

Сто гадоў «чырвонаму тэрору»

Беларусь, як дзяржава, яшчэ не была створаная, а яе органы прымусу ўжо дзейнічалі. У гэтай быццам бы бязглуздзіцы ёсць патаемны сэнс: савецкая дзяржава, яшчэ нават не народжаная, ужо была дзяржавай тэрору і прымусу.

Хто ўладу не падтрымлівае — той не народ. Гістарычныя рэфлексіі пра беларускі народ

У свядомым жыцці беларуса слова «народ» займае асобнае месца. «Народ» не толькі ўжываецца найбольш часта за іншыя тэрміны, калі апісваецца грамадскае жыццё, але, у залежнасці ад абставін, мае розныя значэнні, звязаныя з асаблівасцямі гістарычнага развіцця Беларусі.

Пры «ўладзе сілы» ніколі не дзейнічае сіла закона. Гістарычныя рэфлексіі пра беларускую ўладу

Калі перакласці з лацінскай слова «рэфлексія», то атрымаецца нешта кшталту «зварот назад», асэнсаванне папярэдняга вопыту. Гістарычная рэфлексія — асэнсаванне гістарычнага вопыту народа, неабходная частка ягонага паспяховага развіцця.

У «справе БелТА» выкарыстоўваецца вопыт 1930-х гадоў

Падобна, у беларускім апараце кіравання паміж асобнымі группоўкамі абвастраецца барацьба за магчымасць аказваць актыўны ўплыў на лёс беларускай дзяржавы. Нейкая групоўка спрабуе знайсці сувязі і падтрымку другой ва ўплывовай часткі грамадства і яе (падтрымку) ліквідаваць нават як патэнцыйную магчымасць.

«Рускі свет» у назвах беларускіх вуліц

Назвы беларускіх вуліц закліканыя не толькі ўвекавечваць «слаўныя імёны герояў». Важнай задачай, якую яны выконвалі і выконваюць, з'яўляецца ідэалагічнае выхаванне.

Беларускія «дзікавосы»: вуліцы і іх назвы

У сталіцы ўшанаваныя амаль усе вядомыя кіраўнікі СССР, ваенныя і партыйныя, — Куйбышаў, Свярдлоў, Арджанікідзэ, Чапаеў, Кіраў, Калінін, Шчорс, Тухачэўскі, Ленін (таксама і ў выглядзе Ульянава), яго жонка Крупская і іншыя. Хаця нават у Расіі да гэтых асобаў сёння ставяцца неадназначна.