Уладзімір Валодзін

У пошуках «антысавецкага падполля»: КДБ і яго прыдумкі

Гісторыкі і журналісты ў 1990-я сталі з захапленнем апісваць разнастайныя «антысавецкія» арганізацыі, якія існавалі цягам сямі папярэдніх дзесяцігоддзяў. Яно і не дзіва: з аднаго боку, з паслабленнем цэнзуры стала магчыма пісаць пра многае з таго, пра што раней можна было толькі перашэптвацца.

Медыкі, якія «паставілі дыягназ» краіне

Неяк два студэнты Мінскага медыцынскага інстытута вырашылі, што яны дарослыя людзі і маюць права даць ацэнку эканамічнаму і палітычнаму развіццю сваёй краіны. Якую ацэнку яны далі і што ім за гэта было?

Памяці Аркадзя Смоліча

Аркадзь Смоліч быў арыштаваны ў Мінску 27 чэрвеня 1930 года па сфабрыкаванай ГПУ справе «Саюза вызвалення Беларусі». А 17 чэрвеня 1938 года ён быў расстраляны. Гэтыя вытрымкі з лістоў Аркадзя Смоліча, напісаных у мінскім следчым ізалятары, упершыню былі апублікаваны ў "Новым часе" ў чэрвені 2015 года.

Як спаганяліся падаткі па-сталінску

Карповіч «упарта ў працягу 1935 года не выконваў дзяржаўных абавязкаў, гэта значыць не заплаціў даведзены сельгаспадатак на 1935 год (172 рублі), самаабкладання 87 рублёў і страхоўкі 19 рублёў 67 капеек, і з гэтай сумы нічога не заплаціў. А таксама не выканаў мясанарыхтоўку за 1934 год 50 кіло і 1935 год 50 кіло...

Як аднаасобнікі ад павіннасцяў ухіляліся, і што з гэтага атрымалася

Асуджэнне на адносна кароткія тэрміны зняволення за нязначныя правіннасці было адным са складнікаў сталінскага тэрору. А некаторыя артыкулы Крымінальнага кодэксу — напрыклад, артыкулы 93 і 94 КК БССР, — каралі за супраціў «бальшавіцкаму прыгоннаму праву».

Ружовае рэтра: як жылося ЛГБТ-супольнасці ў БССР

Знайсці крыніцы для даследавання жыцця ЛГБТ-людзей у БССР няпроста. І даводзіцца звяртацца да вуснай гісторыі: знаходзіць сведкаў і запісваць з імі інтэрв'ю.

Дарагія свіныя скуры

Сталінскія рэпрэсіі звычайна асацыююцца з масавымі расстрэламі, масавымі высылкамі на «спецпасяленне», масавымі адпраўкамі ў ГУЛАГ. Былі, аднак, і менш жахлівыя злачынствы сталінізму. Але ад таго, што яны былі менш жахлівымі, яны не перастаюць быць злачынствамі і не становяцца менш масавымі.

Бяспашпартныя бадзягі ў БССР

У гады сталінскай кампаніі па барацьбе з «бязродным касмапалітызмам» выраз «бяспашпартныя бадзягі» выкарыстоўваўся, каб закляйміць непажаданых інтэлігентаў (пераважна габрэяў) як «класава варожы элемент» і этнічных чужынцаў. Між тым, сталінскі рэжым сам ствараў бяспашпартных бадзяг і ў вялікай колькасці.

Пакараныя за супраціў калектывізацыі

Пятро Сухадольскі быў кавалём. Віна яго заключалася ў тым, што пры «самдумным» (так у судовым прысудзе) выхадзе з калгасу імя ДПУ «самаўпраўна забраў кузнечнае начынне належачае калгасу. І тады толькі звярнуў, калі запатрабавала міліцыя». Яго пакаралі двума месяцамі зняволення, а маглі і расстраляць...

Хто давёў да самагубства студэнта-філосафа?

З акна апошняга паверха галоўнага корпуса БДУ 26 ліпеня 1984 года, каля 16 гадзін, выкінуўся былы студэнт філасофскага аддзялення гістфака Алег Малашчук. Гэта самагубства амаль ніхто не заўважыў. Бацькі Алега патрабавалі завесці крымінальную справу па факту яго смерці. Ім адмовілі.

Водгулле гучнага перайменавання: Раман Шухевіч і Беларусь

«Са злосцю кідаў бураком у партрэт таварыша Сталіна»

Суд 3 участка горада Мінска ў складзе суддзі Манько, засядацеляў Шымковіча і Баркоўскага пры сакратары Стрыгун 4 жніўня 1935 года прыгаварыў Аляксея Фёдаравіча Змітровіча з калгасу «Зара» Астрашыцка-Гарадоцкага сельсавета да двух гадоў пазбаўлення волі. Можна сказаць, што яму пашанцавала.

Чалавек, які ўцёк з Паўночнага Урала

У Беларусі сталінскія рэпрэсіі застаюцца не да канца асэнсаванымі і не пераадоленымі мінулым. Пра гэта сведчыць не толькі адсутнасць афіцыйнага мемарыялу ў Курапатах, але і сітуацыя з ахвярамі. Ёсць падставы сцвярджаць, што сотні тысяч іх застаюцца нерэабілітаванымі.

Палессе перад калектывізацыяй вачыма Аркадзя Смоліча

Чым бліжэй знаёмішся з постаццю Аркадзя Смоліча, тым лепш бачны маштаб асобы. 29 верасня споўнілася 125 гадоў з дня яго нараджэння. Прапануем вам урыўкі з дзённіка экспедыцыі, у якой удзельнічаў географ.

Перамога над антыфашызмам

Чаму маладых антыфашыстаў кляймяць «экстрэмістамі» ў краіне, якая «перамагла фашызм»? Паводзіны следчых органаў, пракуратуры, суда і пенітэнцыярнай сістэмы карэлююць з далейшым узмацненнем аўтарытарнага рэжыму.

Ружовае рэтра

На шляху ад пераследу да талерантнасці

«Няма ніякай талерантнасці. Ёсць злосць, якая выліваецца ў трагедыі», — напісала ў фб сяброўка Міхаіла Пішчэўскага, пасля яго смерці. Гэта трагедыя стала нагодай, каб узгадаць, як ставіліся да ЛГБТ супольнасці ў савецкія часы.

«Мілая Шурачка! Я не атрымліваю тваіх лістоў…»

27 чэрвеня 1930 года па сфабрыкаванай ГПУ справе «Саюза вызвалення Беларусі» ў Мінску быў арыштаваны Аркадзь Смоліч. Прапануем вытрымкі з яго лістоў, напісаных у мінскім следчым ізалятары, якія публікуюцца ўпершыню.

Кліматычныя абяцанкі-цацанкі

Чарговы кліматычны саміт, што праходзіў з 11 па 22 лістапада ў Варшаве, толькі аддаліў урады ад вырашэння кліматычнага крызісу. Наш журналіст, які пабываў на гэтым саміце, дзеліцца сваімі ўражаннямі.