Выгнаныя з краю: лёс эміграцыі 1830-х

Пакінуць сваю краіну, каб выратаваць жыццё, — не новая з’ява ў нашай гісторыі. Пасля падзелаў Рэчы Паспалітай вялікія хвалі палітычнай эміграцыі ўздымаліся пасля кожнай буйной акцыі супраціву імперыі. Удзельнік паўстання і эмігрант Ігнат Дамейка ў сваіх успамінах адкрывае асаблівасці жыцця выгнанцаў 1830-х гадоў.

«Засвяціла надзея вызвалення і вяртання да незалежнасці»

Ігнат Дамейка праславіўся ў далёкай Чылі, але маладосць навукоўца з сусветнай вядомасцю прайшла ў паўстанцкіх шыхтах на радзіме. Невядомыя эпізоды паўстання 1830-га Дамейка красамоўна занатаваў ва ўласных успамінах. Гістарычныя акалічнасці аўтар свядома пакідае без увагі, у сваім дзённіку ён апісвае толькі тое, што бачыў сам.

Літаратура, падарожжы і медыцына: загадкавая гісторыя Саламеі Пільштыновай

Пра Саламею Пільштынову (яна ж Русецкая, Гальпірава, Макоўская) мы праз амаль трыста гадоў пасля яе смерці ведаем толькі тое, што яна сама дазволіла нам ведаць. Гісторыю Саламеі Пільштынавай распавядае wir.by.

Самы ўплывовы мафіёзі з Беларусі

Ці ведалі вы, што адзін з найбольш уплывовых прадстаўнікоў амерыканскай мафіі, які спрычыніўся да стварэння Лас-Вегаса і меў казіно на Кубе і на Багамах, нарадзіўся ў Гародні? З нагоды гадавіны нараджэння 4 ліпеня Меіра Ланскога budzma.by ўспамінае неймаверна захапляльнае жыццё ўраджэнца Беларусі і мафіёзі з нетыповым лёсам.

Трагедыя сцяга з «Пагоняй»

25 верасня 1936 года ў Пінску міністр абароны Польшчы брыгадны генерал Тадэвуш Каспшыцкі ўручыў камандаванню 84-га палка палескіх стралкоў новы сцяг. Гэты сцяг з «Пагоняй» праз тры гады стаў трафеем бальшавікоў.

Літоўскія крэчаты» на полі Куліковым: Андрэй Полацкі і Дзмітрый Бранскі

8 верасня 1380 года, адбылася праслаўленая Кулікоўская бітва, героямі якой сталі таксама князі з Вялікага Княства Літоўскага Андрэй і Дзмітрый Альгердавічы. Цяжка не пабачыць Боскай волі ў тым, што прыйшлі яны ў рускую гісторыю менавіта тады, калі іх чакалі. Смелыя, адчайныя, не ўтаймаваныя татарскім бізуном, не разбэшчаныя татарскім ярлыком. Менавіта яны былі патрэбны ў дапамогу князю Дзмітрыю Іванавічу, каб весці за сабой на татар рускія палкі.

Паміж молатам і кавадлам: забытыя ахвяры партызанскай вайны

1941. Дэпартацыя пад бомбамі

У траўні-чэрвені 1941 года адбылася чацвёртая хваля дэпартацыі насельніцтва Заходняй Беларусі ўглыб СССР. Апошнія эшалоны з людзьмі пакідалі Беларусь пад бомбамі самалётаў Люфтвафэ.

Мужны Міхал Валовіч

18 чэрвеня споўнілася 215 гадоў з дня нараджэння майго земляка з вёскі Парэчча Слонімскага раёна, філарэта, філамата, удзельніка паўстання 1830-1831 гадоў, ваеннай экспедыцыі Юзафа Заліўскага і кіраўніка сялянскага паўстання на Слонімшчыне ў 1833 годзе Міхала Валовіча (1806-1833).

Пра пераемнасць пакаленняў: як жылі за «панскім часам»

Указам Лукашэнкі 17 верасня абвешчана Днём народнага адзінства. Дата абрана невыпадкова — 17 верасня 1939 года савецкія войскі ўвайшлі ў Польшчу — яе выбар, паводле афіцыяльнаму тлумачэнню, мусіць «падкрэсліць пераемнасць пакаленняў». Прапануем вам успаміны жанчыны, якая жыла «за панскім часам», каб  адказаць на пытанне: чым насамрэч стаўся верасень 39-га для жыхароў Заходняй Беларусі.

25 траўня — Міжнародны дзень герояў барацьбы з таталітарызмам

У гэты дзень быў забіты Вітольд Пілецкі, які добраахвотна прайшоў праз канцлагер Асвенцым, дзе стварыў падпольную арганізацыю. Яго справаздачы сталі першымі паказаннямі сведак пра тое, што адбывалася ў лагеры. Пілецкі таксама збіраў матэрыял аб злачынствах камуністаў у Польшчы, пасля чаго трапіў у рукі польскіх спецслужб і быў прысуджаны да смяротнага пакарання.

Аперацыя «Трэст»: як Савінкаў трапіў у пастку ГПУ ў Беларусі

Нашумелыя затрыманні Фядуты, Зянковіча і Кастусёва прымусілі многіх успомніць, як савецкія чэкісты выманьвалі з-за мяжы белагвардзейскіх лідараў.

Як знішчалася беларуская інтэлігенцыя

Беларуская брама ў «імперыю Сталіна»

Абмежаванні пры перасячэнні беларускай мяжы, паглыблены дагляд нешматлікіх пасажыраў у аэрапорце, прымусілі мяне ўзгадаць падзеі 1930-х гадоў, калі беларусы жылі на «мяжы цывілізацый».

Малыя дзеці на вялікай вайне

На пачатку вайны гэтым дзецям было ад пятнаццаці і менш, яны раздзялілі з бацькамі (а часцей з мацяркамі) усе нягоды і цяжкасці ліхалецця. Пераносілі голад і холад дома, угон на чужыну, уцёкі на балоты, жыццё ў зямлянках. А яшчэ яны бачылі смерць — чужых і блізкіх, глядзелі ёй у вочы, уцякалі ад кашчавай слабымі нажуткамі, учапіўшыся за руку дарослага.