Пад чужынскім прыгнётам

Vokladka perszaj knihi ajczyna. maljauniczaja historyja
Пры канцы ХVIII стагоддзя тры краіны — Расея, Аўстрыя і Прусія — таемна змовіліся і падзялілі паміж сабой Рэч Паспалітую, куды ўваходзілі Польшча і Вялікае Княства Літоўскае. Дзяржава нашых продкаў — ліцьвінаў-беларусаў — страціла незалежнасць і трапіла ў адсталую Расею, якую называлі жандарам Еўропы і турмой народаў.
  • 2019-02-18
  • Уладзімір Арлоў

Бацька для сына

У верасні 1992 года я з радасцю згадзіўся ўдзельнічаць у падрыхтоўцы экспазіцыі мастака-авангардыста з Германіі — Анатоля Чайкоўскага. Ладзілася яна ў невялічкай зале на другім паверсе зграбнага будынка «а ля рус», у кавярні, вядомай пад назвай «Мутнае вока».

Уздоўж сцен ды шчытоў-выгарадак сіратліва туліліся вызваленыя са скрыняў творы. У атмасферы звыклага экспазіцыйнага бязладдзя, нешта прыкідваючы толькі яму бачнае, хадзіў трохі збянтэжаны мастак Анатоль, ураджэнец горада Кам, што пад Мюнхенам.

  • 25-06-2010
  • Сяргей Гваздзёў
  • 2
D0921d442ee91b896ad95059d13df618

Жанчыны Януша Радзівіла

Сам Купідон уклаў у твае вочы
І Сонца зыркае святло,
Й мігценне зор загадкавае ночы,
Якое рыцарам Еўропы
мову заняло…

Гэтыя радкі — крыху вольны пераклад пачатку верша «Пра вочы англійскай каралеўны…» Данілы Набароўскага (1573–1640), паэта, навукоўца і сакратара падчашага ВКЛ і віленскага кашталяна, лідэра пратэстантаў кальвініста Януша Радзівіла (1579–1620). (На выяве: Януш Радзівіл. Партрэт невядомага мастака, 1610-я

  • 01-05-2010
  • Аляксей Хадыка

Нармандыя ў жывапісе

Выстава «Нармандыя ў жывапісе», адкрытая для наведвальнікаў Нацыянальнага мастацкага музея да 25 красавіка, зачароўвае і палоніць.

Пасля экспанавання ў Аўстрыі, ЗША, Італіі, краінах Паўночнай Еўропы і ў Эстоніі ды Латвіі, калекцыя гэта сталася першай сапраўднай ластаўкай леташніх дамоўленасцяў высокага ўзроўню аб франка-беларускім культурным супрацоўніцтве.

  • 09-04-2010
  • Сяргей Гваздзёў
Ea119a40c1592979f51819b0bd38d39d

Тадэвуш Касцюшка і Юзэф Пілсудскі

Жыцці гэтых двух гістарычных асоб аддзяляе 121 год. «Начальнік паўстання» і «начальнік дзяржавы» — ці ёсць паміж імі нешта агульнае, найперш скрозь прызму беларускага пытання?  

  • 25-03-2010
  • Кастусь Тарасаў
2596a54cdbb555cfd09cd5d991da0f55

Айчына. навука. сумленне

14 сакавіка ў Доме-сядзібе Ваньковічаў пры аншлагу адбылася чарговая прэзентацыя праекта «Песні філаматаў і філарэтаў», які ўжо каля года паспяхова існуе ў беларускай культурнай прасторы. Паслухаць канцэрт-лекцыю сабраліся людзі самага рознага веку. Усіх іх аб’яднаў светлы смутак па выбітных дзеячах нашай радзімы. Па тым, што было, і, галоўнае, па тым, што магло быць, але так і не адбылося. (На здымку: Аляксей Жбанаў)

  • 19-03-2010
  • Алесь Гінзбург
  • 1

Удача Яна Казіміра Сапегі

У сакавіку 1726 года гетман Сапега з сынам Пятром прыбыў у Пецярбург да Кацярыны І і Меншыкава па асабістай справе. Але пра такую вялікую ўдачу, якая зваліцца на яго, ён і марыць не мог.

 

  • 19-03-2010
  • Кастусь Тарасаў
25db67c5657914454081c6a18e93d6dd

Гісторыкі і палітыкі

У Беларусі існуе грамадская ініцыятыва "Асацыяцыя свабодных беларускіх гісторыкаў". У групе дваццаць чалавек, у тым ліку звольненыя з Інстытута гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук і кафедраў ВНУ Ніна Стужынская, Генадзь Сагановіч, Андрэй Кіштымаў, Сяргей Тарасаў, Яўген Анішчанка, Ірына Кашталян. "Асацыяцыя" імкнецца супрацьстаяць адлучэнню гісторыкаў ад прафесійнай дзейнасці па вывучэнні мінулага Беларусі.

  • 16-03-2010
  • Кастусь Тарасаў
3b92d18aa7a6176dd37d372bc2f1eb71

Дачка Вітаўта

Князь Вітаўт пражыў 80 гадоў і быў тройчы жанаты. Ад другой жонкі, Ганны Смаленскай, у яго нарадзілася дачка Соф’я. Вітаўт увайшоў у гісторыю як вялікі князь літоўскі, а Соф’я — як вялікая княгіня маскоўская. Уплыў абодвух на ход гістарычных падзей са значнымі наступствамі — бясспрэчны.  

  • 12-03-2010
  • Кастусь Тарасаў

Нашчадак князя Вітаўта

Пасля смерці Вітаўта ў Вялікім княстве Літоўскім разгарнулася барацьба паміж Свідрыгайлам Альгердавічам і Жыгімонтам Кейстутавічам. Яна была падобная на вайну, што вялася паміж Вітаўтам і Ягайлам за 40 гадоў да гэтага, толькі скончылася драматычна для ўсёй гісторыі Вялікага княства.

 

  • 02-03-2010
  • Кастусь Тарасаў
9afefc52942cb83c7c1f14b2139b09ba

Шляхціц Булгарын

У паэме «Тарас на Парнасе» ёсць радкі, прысвечаныя знакамітаму ў свой час літаратару: «Гляджу сабе — аж гэта сівы,// Кароткі, тоўсты, як таўкач,// Плюгавы, дужа некрасівы,// Крычыць, як ашалелы, пан». У такім выглядзе паўстае Булгарын у хвіліну, калі па волі аўтара «прэ» на Парнас. Стэрэатып «ашалелага пана» забіваецца ў галовы і на ўсё жыццё адбівае ахвоту пацікавіцца, што за чалавек быў Булгарын на самай справе.

 

  • 26-02-2010
  • Кастусь Тарасаў
8c249675aea6c3cbd91661bbae767ff1

Дрэздэн: паўстанне з попелу

У Беларусі і Дрэздэна, сталіцы Саксоніі, шмат гістарычных сувязей. Кожны наш суайчыннік можа без сумневу сцвярджаць, што ў стварэнне аднаго з буйнейшых музеяў свету ўкладзена праца яго продкаў — сплачаныя дзяржаве падаткі. (На здымку: Дрэздэн. 1945 г.)

  • 12-02-2010
  • Аляксей Хадыка
7af6266cc52234b5aa339b16695f7fc4

Слова пра братоў Гарэцкіх

Браты Гарэцкія належаць да залатога пакалення беларускай інтэлігенцыі, што насуперак неспрыяльным, часам фатальным, умовам здолела многа і годна папрацаваць для духоўнага спасціжэння Беларусі, сцвярджэння яе як суверэннай этнічнай адзінкі ў агульналюдской супольнасці. Належалі яны да пакалення, якое надзейна абаперлася на грунт, падрыхтаваны «Нашай нівай» з яе праграмай «будзіць у беларуса пачуццё чалавека і грамадзяніна», арыентацыяй на дэмакратычны шлях развіцця маладой, паўсталай да свядомага грамадскага жыцця нацыі.

  • 05-02-2010
  • Арсень Ліс
95e6834d0a3d99e9ea8811855ae9229d

Пасечаная дынастыя

У гістарычнай навуцы за Войшалкам усталявалася слава прадаўжальніка справы Міндоўга, забітага князем Даўмонтам. І сам Войшалк быў забіты ўладзімірскім князем Львом. Бацька і сын на вяршыні ўлады сталі ахвярамі замаху на жыццё.

 

  • 05-02-2010
  • Кастусь Тарасаў
4e87337f366f72daa424dae11df0538c

Сум Агінскага

Для большасці беларусаў Міхал Клеафас Агінскі вядомы як выдатны кампазітар, аўтар пранізлівага паланеза «Развітанне з радзімай». Эпоха далучэння Вялікага княства Літоўскага Кацярынай II да Расійскай імперыі вельмі драматычная, і на ростанях жыцця Агінскага ёсць і слава гераічнасці, і журба пра няўдалае паўстанне, і смутак аб радзіме.

  • 22-01-2010
  • Кастусь Тарасаў
14cfdb59b5bda1fc245aadae15b1984a

Картузія Святога Крыжа

У Бярозе адбудоўваюцца ўязная брама і шпіталь самага вялікага ў Беларусі кляштара картузіянцаў. Ва ўсёй Рэчы Паспалітай мелася ўсяго тры картузіянскія кляштары ўключна з тым, які быў закладзены каля Гданьска яшчэ пры крыжаках.

  • 15-01-2010
  • Кастусь Тарасаў
  • 1
7eb7eabbe9bd03c2fc99881d04da9cbd

Навагоднія імпрэзы

На Калядныя святы

Нацыянальны музей гісторыі і культуры (вул. Маркса, 12) у навагодні час па суботах (26 снежня, 2 і 9 студзеня) запрашае на батлеечныя спектаклі, штогадзіны з 12.00 па 16.00 — агляд экспазіцыі можна спалучыць са знаёмствам з традыцыйным лялечным тэатрам.

  • 24-12-2009
  • Аляксей Хадыка
Df9028fcb6b065e000ffe8a4f03eeb38

Усход: сумнае хобі Юргена Літфіна

Зранку на Келер-штрасэ, якая ляжыць у самым цэнтры берлінскага квартала Мітэ, — амаль бязлюдна. На вуліцы адно пенсіянеры з сабачкамі. «Вы адразу пазнаеце музей, — настаўляюць нашы праваднікі, — гэта павінна быць шэрая вежа, што тырчыць пасярод поля». Але па гэтых прыкметах знайсці былую памежную вышку Усходняга Берліна не атрымліваецца: бетонную будову, падобную да трох пастаўленых слупочкам дзіцячых кубікаў, паўкалодзежам атачаюць высокія жылыя дамы — ахайныя і бела-ружовыя, як бабруйскі зефір.

  • 21-12-2009
  • Марыя Мартысевіч
17ed8abedc255908be746d245e50263a

Захад: дакументацыя і прымірэнне

Як гэта часта здараецца ў сучасным Берліне, мы шпацыруем па былой заходняй частцы, а ў пары метрах злева ад нас – забудовы ўсходняй. Пасярэдзіне – парослы бур’янам пустыр. Гэта вуліца Бернаўэр штрасэ, якую ўлады горада пастанавілі ператварыць у запаведнік Берлінскага мура. Хутка тут адновяць больш за паўкіламетры фартыфікацый. “Тут я цяпер жыву! – паказвае руская дзяўчына Насця на высокі дом, які вытыркае пасярод вуліцы, як самотнае дрэва на тапаграфічнай мапе, як зуб на дзясне старога.

  • 21-12-2009
  • Марыя Мартысевіч
C0d0e461de8d0024aebcb0a7c68836df

Смута ў гісторыі і мастацтве

У адной са сваіх прыпевак пра падзеі Смутнага часу ў Расіі расійскі ж паэт-постмадэрніст Сяргей Сацін іранізуе з нагоды метадалогіі стварэння гістарычных міфаў: «Шли поляки тёмным лесом// За каким-то интересом,// Гида, Глинку и царя// Хором злобно матеря». (На выяве: Абраз Маці Божай Казанскай, XVI ст)

  • 19-12-2009
  • Аляксей Хадыка
Ef2a4be5473ab0b3cc286e67b1f59f44

Берлінскі мур у пытаннях і адказах

9 лістапада 1989 года ўвайшло ў гісторыю Германіі як дзень, калі ўпаў Берлінскі мур. Аб’яднанне Заходняга і Усходняга Берліна сённяшнія палітыкі разглядаюць як сімвал аб’яднання Еўропы, у ХХ стагоддзі падзеленай на два лагеры гістарычнымі катаклізмамі. Аб’яднання, якое адбываецца значна цяжэй, чым трагічнае раз’яднанне.

  • 11-12-2009
  • Марыя Мартысевіч
  • Апошняе на сайце

21-02-2019

Нямецкая армія дапамагае ваўкам Германіі аднаўляць сваю колькасць

21-02-2019

Орхускі камітэт праінфармавалі пра пераследы праціўнікаў акумулятарнага завода

21-02-2019

У Гомелі на плошчы Перамогі паставяць помнік братам Лізюковым
Больш
,