Гісторыя Беларусі, гістарычныя асобы, постаці і падзеі мінуўшчыны (старонка 59)

	Зараз	Удзень	Увечары	Уночы
Мінск	+10℃	+19℃	+20℃	+17℃
Брэст	+17℃	+22℃	+23℃	+18℃
Віцебск	+13℃	+24℃	+21℃	+17℃
Гомель	+17℃	+23℃	+18℃	+16℃
Гродна	+16℃	+22℃	+20℃	+17℃
Магілёў	+13℃	+20℃	+21℃	+17℃

«Засвяціла надзея вызвалення і вяртання да незалежнасці»

Ihnat damejka akvarelny partret ju. kurouskaha

Ігнат Дамейка праславіўся ў далёкай Чылі, але маладосць навукоўца з сусветнай вядомасцю прайшла ў паўстанцкіх шыхтах на радзіме. Невядомыя эпізоды паўстання 1830-га Дамейка красамоўна занатаваў ва ўласных успамінах. Гістарычныя акалічнасці аўтар свядома пакідае без увагі, у сваім дзённіку ён апісвае толькі тое, што бачыў сам.

2021-07-20
Павел Булаты

Айчына. навука. сумленне

14 сакавіка ў Доме-сядзібе Ваньковічаў пры аншлагу адбылася чарговая прэзентацыя праекта «Песні філаматаў і філарэтаў», які ўжо каля года паспяхова існуе ў беларускай культурнай прасторы. Паслухаць канцэрт-лекцыю сабраліся людзі самага рознага веку. Усіх іх аб’яднаў светлы смутак па выбітных дзеячах нашай радзімы. Па тым, што было, і, галоўнае, па тым, што магло быць, але так і не адбылося. (На здымку: Аляксей Жбанаў)

19-03-2010
Алесь Гінзбург
1

Удача Яна Казіміра Сапегі

У сакавіку 1726 года гетман Сапега з сынам Пятром прыбыў у Пецярбург да Кацярыны І і Меншыкава па асабістай справе. Але пра такую вялікую ўдачу, якая зваліцца на яго, ён і марыць не мог.

19-03-2010
Кастусь Тарасаў

Гісторыкі і палітыкі

У Беларусі існуе грамадская ініцыятыва "Асацыяцыя свабодных беларускіх гісторыкаў". У групе дваццаць чалавек, у тым ліку звольненыя з Інстытута гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук і кафедраў ВНУ Ніна Стужынская, Генадзь Сагановіч, Андрэй Кіштымаў, Сяргей Тарасаў, Яўген Анішчанка, Ірына Кашталян. "Асацыяцыя" імкнецца супрацьстаяць адлучэнню гісторыкаў ад прафесійнай дзейнасці па вывучэнні мінулага Беларусі.

16-03-2010
Кастусь Тарасаў

Дачка Вітаўта

Князь Вітаўт пражыў 80 гадоў і быў тройчы жанаты. Ад другой жонкі, Ганны Смаленскай, у яго нарадзілася дачка Соф’я. Вітаўт увайшоў у гісторыю як вялікі князь літоўскі, а Соф’я — як вялікая княгіня маскоўская. Уплыў абодвух на ход гістарычных падзей са значнымі наступствамі — бясспрэчны.

12-03-2010
Кастусь Тарасаў

Нашчадак князя Вітаўта

Пасля смерці Вітаўта ў Вялікім княстве Літоўскім разгарнулася барацьба паміж Свідрыгайлам Альгердавічам і Жыгімонтам Кейстутавічам. Яна была падобная на вайну, што вялася паміж Вітаўтам і Ягайлам за 40 гадоў да гэтага, толькі скончылася драматычна для ўсёй гісторыі Вялікага княства.

02-03-2010
Кастусь Тарасаў

Шляхціц Булгарын

У паэме «Тарас на Парнасе» ёсць радкі, прысвечаныя знакамітаму ў свой час літаратару: «Гляджу сабе — аж гэта сівы,// Кароткі, тоўсты, як таўкач,// Плюгавы, дужа некрасівы,// Крычыць, як ашалелы, пан». У такім выглядзе паўстае Булгарын у хвіліну, калі па волі аўтара «прэ» на Парнас. Стэрэатып «ашалелага пана» забіваецца ў галовы і на ўсё жыццё адбівае ахвоту пацікавіцца, што за чалавек быў Булгарын на самай справе.

26-02-2010
Кастусь Тарасаў

Дрэздэн: паўстанне з попелу

У Беларусі і Дрэздэна, сталіцы Саксоніі, шмат гістарычных сувязей. Кожны наш суайчыннік можа без сумневу сцвярджаць, што ў стварэнне аднаго з буйнейшых музеяў свету ўкладзена праца яго продкаў — сплачаныя дзяржаве падаткі. (На здымку: Дрэздэн. 1945 г.)

12-02-2010
Аляксей Хадыка

Слова пра братоў Гарэцкіх

Браты Гарэцкія належаць да залатога пакалення беларускай інтэлігенцыі, што насуперак неспрыяльным, часам фатальным, умовам здолела многа і годна папрацаваць для духоўнага спасціжэння Беларусі, сцвярджэння яе як суверэннай этнічнай адзінкі ў агульналюдской супольнасці. Належалі яны да пакалення, якое надзейна абаперлася на грунт, падрыхтаваны «Нашай нівай» з яе праграмай «будзіць у беларуса пачуццё чалавека і грамадзяніна», арыентацыяй на дэмакратычны шлях развіцця маладой, паўсталай да свядомага грамадскага жыцця нацыі.

05-02-2010
Арсень Ліс

Пасечаная дынастыя

У гістарычнай навуцы за Войшалкам усталявалася слава прадаўжальніка справы Міндоўга, забітага князем Даўмонтам. І сам Войшалк быў забіты ўладзімірскім князем Львом. Бацька і сын на вяршыні ўлады сталі ахвярамі замаху на жыццё.

05-02-2010
Кастусь Тарасаў

Сум Агінскага

Для большасці беларусаў Міхал Клеафас Агінскі вядомы як выдатны кампазітар, аўтар пранізлівага паланеза «Развітанне з радзімай». Эпоха далучэння Вялікага княства Літоўскага Кацярынай II да Расійскай імперыі вельмі драматычная, і на ростанях жыцця Агінскага ёсць і слава гераічнасці, і журба пра няўдалае паўстанне, і смутак аб радзіме.

22-01-2010
Кастусь Тарасаў

Картузія Святога Крыжа

У Бярозе адбудоўваюцца ўязная брама і шпіталь самага вялікага ў Беларусі кляштара картузіянцаў. Ва ўсёй Рэчы Паспалітай мелася ўсяго тры картузіянскія кляштары ўключна з тым, які быў закладзены каля Гданьска яшчэ пры крыжаках.

15-01-2010
Кастусь Тарасаў
1

Навагоднія імпрэзы

На Калядныя святы

Нацыянальны музей гісторыі і культуры (вул. Маркса, 12) у навагодні час па суботах (26 снежня, 2 і 9 студзеня) запрашае на батлеечныя спектаклі, штогадзіны з 12.00 па 16.00 — агляд экспазіцыі можна спалучыць са знаёмствам з традыцыйным лялечным тэатрам.

24-12-2009
Аляксей Хадыка

Усход: сумнае хобі Юргена Літфіна

Зранку на Келер-штрасэ, якая ляжыць у самым цэнтры берлінскага квартала Мітэ, — амаль бязлюдна. На вуліцы адно пенсіянеры з сабачкамі. «Вы адразу пазнаеце музей, — настаўляюць нашы праваднікі, — гэта павінна быць шэрая вежа, што тырчыць пасярод поля». Але па гэтых прыкметах знайсці былую памежную вышку Усходняга Берліна не атрымліваецца: бетонную будову, падобную да трох пастаўленых слупочкам дзіцячых кубікаў, паўкалодзежам атачаюць высокія жылыя дамы — ахайныя і бела-ружовыя, як бабруйскі зефір.

21-12-2009
Марыя Мартысевіч

Захад: дакументацыя і прымірэнне

Як гэта часта здараецца ў сучасным Берліне, мы шпацыруем па былой заходняй частцы, а ў пары метрах злева ад нас – забудовы ўсходняй. Пасярэдзіне – парослы бур’янам пустыр. Гэта вуліца Бернаўэр штрасэ, якую ўлады горада пастанавілі ператварыць у запаведнік Берлінскага мура. Хутка тут адновяць больш за паўкіламетры фартыфікацый. “Тут я цяпер жыву! – паказвае руская дзяўчына Насця на высокі дом, які вытыркае пасярод вуліцы, як самотнае дрэва на тапаграфічнай мапе, як зуб на дзясне старога.

21-12-2009
Марыя Мартысевіч

Смута ў гісторыі і мастацтве

У адной са сваіх прыпевак пра падзеі Смутнага часу ў Расіі расійскі ж паэт-постмадэрніст Сяргей Сацін іранізуе з нагоды метадалогіі стварэння гістарычных міфаў: «Шли поляки тёмным лесом// За каким-то интересом,// Гида, Глинку и царя// Хором злобно матеря». (На выяве: Абраз Маці Божай Казанскай, XVI ст)

19-12-2009
Аляксей Хадыка

Берлінскі мур у пытаннях і адказах

9 лістапада 1989 года ўвайшло ў гісторыю Германіі як дзень, калі ўпаў Берлінскі мур. Аб’яднанне Заходняга і Усходняга Берліна сённяшнія палітыкі разглядаюць як сімвал аб’яднання Еўропы, у ХХ стагоддзі падзеленай на два лагеры гістарычнымі катаклізмамі. Аб’яднання, якое адбываецца значна цяжэй, чым трагічнае раз’яднанне.

11-12-2009
Марыя Мартысевіч

Адзінокія коміны Студзёнкі

У Студзёнцы, на беразе Бярэзіны даўжынёю ў паўвярсты, пакутліва сустрэлі смерць у лістападзе 1912 года сорак тысяч французаў, а можа і больш. Гэта не адпавядала чаканням і планам Напалеона. Хто ж выпусціў перамогу са сваіх рук?

04-12-2009
Кастусь Тарасаў

Крэскі да партрэта мастачкі са Слоніма

Дырэктар Луўра мес’е Анрэ Луарэат у пераліку перспектыўных накірункаў супрацоўніцтва з Нацыянальным мастацкім музеем Беларусі выказаў цікаўнасць да творчасці беларускага мастака ХІХ стагоддзя Івана Хруцкага, двухсотгадовы юбілей з дня нараджэння якога будзе адзначацца ў 2010 годзе як памятная дата ЮНЕСКА. У святочна-прэзентабельную экспазіцыю, што будзе наладжана супольна з літоўскімі калегамі, наўрад ці ўвойдуць творы мастака з музеяў Кракава і Варшавы, з Акруговага музея ў Беластоку. А таксама творы слонімскай мастачкі Клаўдзіі Хруцкай.

04-09-2009
Сяргей Гваздзёў

Гістарычны атлас Беларусі. Том 1

Трымаю ў руках унікальнае выданне: Гістарычны атлас Беларусі. Том І. Беларусь ад старажытных часоў да канца XVIII ст. Варшава — Мінск, 2008, галоўны навуковы рэдактар М.Ф. Спірыдонаў.

Выданне унікальнае адразу некалькімі пазіцыямі: якасцю сабранага матэрыялу і выключна кампетэнтным складам аўтараў, умовамі выхаду і рэзанансам, звязаным з яго з’яўленнем.

28-08-2009
Аляксей Хадыка

Грамадскі цуд у Любчы

Добрая навіна для ўсіх аматараў прыўкраснага: у Беларусі з’явіўся другі — пасля вежы касцёлу брыгітак у Гродна — прыклад стылю зграфіта. Карніз, выкананы ў складанай рэнесанснай тэхніцы, калі на будынак наносіцца некалькі слаёў тынкоўкі, па якіх уручную прадрапваецца малюнак, упрыгожыў толькі-толькі адноўленую Вуглавую вежу замку ў Любчы.