Заходняя Беларусь

«Мамзелі» і «ваўчыцы» Заходняй Беларусі

У Варшаве існавала некалькі падпольных фотаатэлье, якія выраблялі порнапрадукцыю, якую распаўсюджваліся па ўсёй тэрыторыі ІІ Рэчы Паспалітай. У 1936 годзе вучняў адной з гімназій Гродна схапілі ў той момант, калі тыя разглядалі фатаздымкі, прывезеныя са сталіцы, для канспірацыі ўклееныя ў афіцыйны маладзёвы часопіс.

Як ідэолагаў Кобрына напалохала экскурсія

На мінулым тыдні грамадскі актывіст з Кобрына Алесь Мех прапанаваў мне зрабіць экскурсію, прысвечаную гісторыі баёў Вераснёўскай кампаніі 1939 года на Кобрыншчыне.

Палонныя неабвешчанай вайны

У пачатку Другой сусветнай вайны ў шэрагах Войска Польскага было каля 70 тысяч беларусаў, большасць якіх мужна змагалася з нацыстамі. У жніўні 1939 года, Уладзіміра Маніда, як і шматлікіх іншых жыхароў Заходняй Беларусі, паклікалі ў польскае войска...

«Прасіце Бога, каб нас уз’яднаў…» Шчыры расповед остарбайтэра з Падароску

Гэтая гісторыя пачалася з архіву з дваццаці канвертаў 1943–1944 гадоў, які часова апынуўся ў маіх руках. Да таго ж канверты былі не пустыя, але хавалі ў сабе лісты, напісаныя Мікалаем Давыдзюком на адрас свайго бацькі ў Падароск, што на Ваўкавышчыне. І тут я пачаў чытаць…

КПЗБ: героі, тэрарысты ці апакаліптычная «секта»?

Час-почас мы вяртаемся да падзеяў 17 верасня 1939 года. Нехта ставіцца да іх прыхільна, іншыя — катэгарычна адмоўна. Пры гэтым для абодвух бакоў незаўважным застаецца адзін з фактараў, без якога «39-ы год» для нас так і застанецца незразумелым: феномен Камуністычнай партыі Заходняй Беларусі.

Жыццё, падзеленае мяжой

Рыжская мірная дамова, падпісаная 18 сакавіка 1921 года без удзелу беларускай дэлегацыі, падзяліла нашу краіну паміж двух дзяржаў. Мяжа прайшлася лязом па шматлікіх беларускіх сем’ях, ламала лёсы, губіла жыцці. Хтосьці прыстасоўваўся, хтосьці змагаўся, хтосьці згінуў у пошукаў лепшага жыцця ў БССР.

КАП. Выведнікі на мяжы цывілізацый

На працягу 1927–1931 гадоў польская выведка нармалізавала працу на ўсходнім кірунку. Асаблівую ўвагу надавалі агентам Камінтэрну і ДПУ, якія дзейнічалі «на крэсах», а таксама вывучэнню вайскова-палітычнай сітуацыі ў БССР. Так, летам 1929 года камандзір штаба 2-й брыгады КАП маёр Крамарчык...

Трагедыя Леі з Ішкалдзі

Падчас Другой сусветнай вайны шмат каму з жыхароў Беларусі давялося рабіць цяжкі выбар: ратаваць габрэяў і выракаць сваіх блізкіх на небяспеку знішчэння нацыстамі ці маўкліва назіраць за тым, як фашысты і іх памагатыя забіваюць учорашніх суседзяў. Гэта гісторыя адбылася ў 1942 годзе ў заходнебеларускай Ішкалдзі.

Заходнікі і ўсходнікі: другія Саветы — не значыць іншыя

Паміж «усходнікамі» і «заходнікамі» доўга яшчэ існаваў класавы антаганізм. Як сыты галоднага не разумее, так і галодны — сытага. Заможнасць лічылася недаравальнай — з пункту гледжання камуністычнай ідэалогіі — правінай.

Не цырымоніцца з «буржуінамі» ды «кулакамі»

Па Заходняй Беларусі катком прайшлося нямала людзей са зброяй. Першыя Саветы з дэпартацыямі, другія — з прымусовай калектывізацыяй, паміж імі — акупацыя з партызаншчынай. Новая ўлада не спала ў шапку: склала спісы падпанкаў, асаднікаў, святароў, леснікоў, паштароў. Памешчыкі аператыўна з’ехалі на Захад.

Святар, які прайшоў праз Салаўкі і Сібір

Па нацыянальнасці ён быў латышом, але моцна любіў Беларусь, беларусаў і выдатна размаўляў на мове нашага народа. Святар, які прайшоў праз шматлікія лагеры, але застаўся моцны ў веры, — Баляслаў Слосканс.

Масакра. Забойствы жыхароў Заходняй Беларусі ў верасні 1939-га

Першыя тыдні верасня 1939-га сталі сапраўднай трагедыяй для жыхароў Заходняй Беларусі. Яшчэ ўчора беларусы, палякі, яўрэі, украінцы жылі мірна, а прыход бальшавікоў прывёў да грамадзянскай вайны.

Дамова дыктатараў і падзел Еўропы

Ішла Другая сусветная вайна. Ліга Нацый аб'явіла Германію агрэсарам. А ў Маскве пасля трохдзённых кансультацыі Германія і СССР 28 верасня 1939 года падпісалі дамову аб сяброўстве і мяжы. У гэты час злучэнні Самастойнай аператыўнай группы польскай арміі «Палессе» мужна змагаліся з агрэсарам.

Прачнуцца ў СССР

Заходнебеларускі фэшн

Разглядваючы даваенныя здымкі з Заходняй Беларусі, звярніце ўвагу на вопратку звычайных жыхароў беларускіх гарадоў і мястэчак. Шыкоўныя паліто, капелюшы ды сукенкі еўрапейскіх модных трэндаў вельмі дысанавалі з казкамі савецкай прапаганды пра беднасць і забітасць заходніх беларусаў і ўкраінцаў.

Ці маюць каштоўнасць манеты «панскага» часу?

Калі манет даваеннай Польшчы захавалася даволі шмат і кошт на іх не вельмі высокі (за выключэннем «срэбра»), то крэдытныя маркі польскіх вайсковых кааператываў сёння выклікаюць вялікую зацікаўленасць у айчынных і замежных нумізматаў.

Вільня як разменная манета

Бальшавіцкая Расія заключыла з Літоўскай Рэспублікай мірную дамову, паводле якой старажытная сталіца Вялікага княства Літоўскага з часткай тэрыторыі былі перададзены літоўцам. Было гэта 97 гадоў таму, 12 ліпеня 1920 года.

З чаго смяяліся ў Заходняй Беларусі?

Заходнебеларуская міжваенная карыкатура — гэта ўнікальная з’ява. Гумарыстычныя графічныя малюнкі беларус з Наваградка альбо Гродна ў той час мог знайсці на старонках адпаведных часопісаў, назвы якіх, на жаль, таксама прызабытыя: «Ава­дзень», «Асва» ды легендарная «Маланка».