Заходняя Беларусь

Уз'яднанне ці інкарпарацыя? Пакт Молатава — Рыбентропа: наступствы для Беларусі

Звычайна, калі гаворка заходзіць пра наступствы Пакта Молатава — Рыбентропа для Беларусі, у першую чаргу як вельмі станоўчая з’ява адзначаецца «ўз’яднанне Заходняй і Усходняй частак Беларусі». Але якім коштам гэта было зроблена, як правіла, не згадваецца. Колькі ж беларусам каштавала ўз’яднанне?

Брэст\Берасце: рысы 1000-годдзя

Самы заходні і адначасова самы паўднёвы абласны цэнтр краіны 6–8 верасня афіцыйна адзначае свой Міленіум. З гэтай нагоды — некалькі рысак берасцейскага хранатопу.

Як беларускія сяляне з польскай уладай змагаліся

У Кобрыне ўшанавалі памяць абаронцаў гораду 1939-га

1 верасня ў дзень 80-годдзя пачатку Другой сусветнай вайны жыхары Кобрына ўшанавалі памяць абаронцаў гораду ад нацыстаў у верасні 1939 года.

За крок да вайны

Баявыя дзеянні паміж Польшчай і Савецкім Саюзам маглі распачацца за дзесяць гадоў да пачатку Другой сусветнай вайны.

Айцец Іаан Наўроцкі: балаховец з ордэнам «Чырвонай зоркі»?

Пра незвычайны лёс бацюшкі Іаана з Ружанаў пісалі і раней. Сюжэт шмат у чым хрэстаматыйны: святар у гады нямецкай акупацыі ратуе савецкіх ваеннапалонных пад страхам смерці. Расійскі фільм «Поп» з Сяргеем Макавецкім у галоўнай ролі — акурат пра такі выпадак. Аднак гісторыя Іаана Наўроцкага зусім не такая простая.

«Нам гэто усё кажацца сном»

Хто раскажа праўду пра трагічны лёс нашых землякоў з Заходняй Беларусі, якія сталі ахвярамі дэпартацыяў 1940 года на поўнач СССР, у «лядовае пекла»? Пісьменнікі, рэжысёры, гісторыкі?.. Хай кожны распавядзе сваю гісторыю, чым больш згадак — тым лепей. Мы ж звернемся толькі да аднаго ліста звычайнай малапісьменнай сялянкі з-пад Падароску, датаванага 17 красавіка 1940 года.

Праметэізм. Польская зброя супраць Сталіна

У 1920–1930-я гады ў Еўропе распаўсюдзіўся грамадска-палітычны і культурна-інтэлектуальны рух, накіраваны супраць імперскіх памкненняў Савецкага Саюза. Адным з галоўных цэнтраў праметэйскага руху была міжваенная Другая Рэч Паспалітая.

«Горад без айчыны»: Гродна ў 1919 годзе

Адна з памятных датаў для горада над Нёманам засталася цалкам незаўважанай. А менавіта — уваход у горад польскіх войскаў 27–28 красавіка 1919 года. Ад гэтых дзён можна адлічваць пачатак гісторыі міжваеннага Гродна, канец папярэдняй і пачатак новай эры.

«Грошы, паперу і алоўкі трымаць у камерах забаронена»

Падчас працы ў польскіх архівах я знайшоў шэраг дакументаў, звязаных з затрыманнем у 1920–1930-я гады на мяжы з БССР польскіх вайскоўцаў, памежнікаў і выведнікаў. Гэтых людзей звычайна чакаў цяжкі лёс і перспектыва знікнуць у Курапатах ці ГУЛАГу. Аднак бывалі і гісторыі, якія заканчваліся не так трагічна.

Вырвацца з рук АДПУ

Некалькі гадоў таму, падчас працы над кнігай «Мяжа была пад Мінскам» у галандскім архіве я знайшоў здымкі, зробленыя ў пачатку 1930-х гадоў на міжваеннай савецка-польскай мяжы ў Беларусі.

Таямніца маскоўскіх перамоў

Напярэдадні Другой сусветнай вайны Вялікабрытанія і Францыя спрабавалі дамовіцца з Савецкім Саюзам аб сумесным выступленні супраць нацысцкай Германіі. Узамен Сталін патрабаваў ад заходніх дэмакратый граць па яго правілах.

Ахвяры «мядовага месяца дыктатараў»

На працягу міжваеннага дваццацігоддзя Савецкі Саюз рыхтаваўся да вайны супраць «капіталістычнага свету». Найбольш верагодным праціўнікам у будучым супрацьстаянні лічылася Польшча. У Крамлі памяталі паразу Чырвонай Арміі, атрыманую пад Варшавай у 1920 годзе, і хацелі рэваншу. Зручны момант прыйшоў у 1939 годзе.

Прафесар Мікола Савіцкі: Аснова дзяржаўнай ідэалогіі — страх

Спецыяліст у галіне эканамічнай інфарматыкі Мікола Савіцкі адным з першых стаў выкладаць інфарматыку і вылічальную тэхніку па-беларуску. Праз прынцыповасць у нацыянальных пытаннях ён паплаціўся месцам ва ўніверсітэце. Але нават зазнаўшы рэпрэсіі, Савіцкі працягнуў працаваць на ніве Адраджэння.

Сталін дапамагаў нацыстам забіваць жыхароў Заходняй Беларусі

Афіцыйная савецкая, а зараз расійская і беларуская гістарыяграфіі не любяць прызнаваць той факт, што фактычна ў Другую сусветную вайну Савецкі Саюз увайшоў 17 верасня 1939 года, калі загадаў падраздзяленням Чырвонай Арміі перайсці савецка-польскую мяжу і далучыць Заходнія Беларусь і Украіну да СССР. 

БагатаДата: 9–15 лютага

Ведаеце, калі забаранілі ўніятаў? А хто атрымаў прэмію «за стварэнне новай беларускай міфалогіі»? Прапануем вам цікавыя падзеі і даты наступнага тыдня.

Стагоддзе БССР. Зняць ружовыя акуляры

Савецкая Беларусь — гэта адзін з этапаў гісторыі беларускай дзяржаўнасці. Аднак не варта яе «гларыфікаваць», як робяць сённяшнія дзяржаўныя ідэолагі і казаць, што гэта была «краіна, мёдам і малаком бягучая».

Паліцэйскія супраць «баевіка» КПЗБ: трагедыя пад Гродна

У міжваенны час чальцы Камуністычнай партыі Заходняй Беларусі і камсамольцы разгарнулі ў паўночна-ўсходніх ваяводствах Другой Рэчы Паспалітай актыўную дзейнасць, скіраваную на стварэнне на гэтых тэрыторыях «рэвалюцыйнай» сітуацыі, што справакавала б адарванне тэрыторыі Заходняй Беларусі ад Польшчы. Супрацоўнікі польскай Дзяржаўнай паліцыі вымушаныя былі адсочваць дзейнасць прасавецкіх арганізацый і змагацца з імі.